Ondertussen zijn meer dan 3500 verschillende asbesttoepassingen bekend, voornamelijk aanwezig in asbesthoudende bouwmaterialen, maar ook in huishoudapparaten.
Asbest was een makkelijk te ontginnen product dat bijzonder goeie eigenschappen had op vlak van isolatie (water, hitte en vuurbestendig) en belasting (sterkte). Sinds 2001 is dit materiaal verboden in België, sinds 2005 in gans Europa.
De asbestvezel is zo gevaarlijk omdat hij bijzonder klein is en daardoor heel diep in onze longen kan doordringen. Hij is niet zichtbaar met het blote oog. Een asbestvezel is 2000 keer dunner dan een mensenhaar.
Twee grote groepen asbesthoudende bouwmaterialen:
Je kan de verschillende toepassingen verdelen in hechtgebonden en ongebonden toepassingen. Hieronder zie je enkele voorbeelden per groep (met de jaartallen tot wanneer dit op de markt was).
Hechtgebonden bouwmaterialen:
- Golfplaat: deze is bij de meeste mensen wel bekend van op het dak van de garage of het tuinhuis en op vele stallingen of loodsen (1998)
- Dakleien en gevelleien: vooral bij woningen van de jaren ’70 en ‘80 (1998)
- Bloembakken: losse bloembakken rond, rechthoekig of vierkant (1985)
- Glasaltoepassingen: deze keukens en badkamers werden vooral in de jaren ‘60 en ‘70 veel geplaatst. De keukens hebben meestal ook vrij opvallende kleuren (1994)
- Onderdakplaat: meest bekende is de menuiserite plaat of de pical plaat (1990)
- Afvoerbuizen en goten: regenwaterafvoeren en goten (1998)
- Vloertegels: indien hier zwarte lijm gebruikt is bevat deze meestal ook asbest (jaren ‘70)
- Schouwpijpen en luchtkanalen: rookafvoeren en luchtkanalen in diverse gebouwen (1998)
- Imitatiemarmer: schouwmantels of vensterbanken (1985)
- Vensterdorpels: imitatie, masal met typische structuur (1994)
- Muurplaat of plafondtegel: harde tegels of platen asbestcement (1990)
Bij bovenstaande asbesthoudende bouwmaterialen zitten de vezels goed gebonden in: cement, bitumen, kunststof of lijm. De vezels komen enkel vrij als de toepassing beschadigd of verweerd raakt. Vaak zit in deze toepassingen iets minder percentage aan asbestvezel.
Ongebonden asbesthoudende bouwmaterialen:
- Plaasterisolatie: witte kalkisolatie rond verwarmingsbuizen (jaren ‘80)
- Afdichtingskoord: deuren van kachels, rond rookgasafvoeren/doorvoeren (jaren ‘80)
- Asbestkarton: als elektrische of warmte isolator in diverse toepassingen (1993)
- Isolatie in huishoudtoestellen: denk aan radiator, strijkijzer of haardroger (jaren 80)
- Spuitasbest: vooral bij grote panden is dit frequent toegepast op de stalen draagstructuur van het gebouw om de brandweerstand te vergroten (1978)
Bij deze asbesthoudende bouwmaterialen zijn de vezels niet sterk gebonden met het basismateriaal. De vezels komen dus ook heel gemakkelijk weer vrij. Vaak zit er in deze toepassingen ook een veel hoger percentage aan asbestvezel (tot wel 98%).
Vroeger werden woonerven of landweggetjes vaak verhard met puin waar asbest in aanwezig was (asbestslakken of asbestpuin). Let daarmee goed op want als hier continu voertuigen overheen rijden, kunnen ze het asbesthoudend puin breken en op deze manier komen er heel wat asbestvezels vrij.
Wat doen als je asbesthoudend materiaal aantreft in of rondom je woning?
Hechtgebonden toepassingen in goede staat geven minder risico, je moet wel alert blijven want door weersinvloeden en verwering kan de gebondenheid snel verminderen.
Hechtgebonden toepassingen die beschadigd of verweerd zijn of losgebonden toepassingen geven sowieso een hoger risico, je kan deze best op korte termijn laten verwijderen en indien mogelijk ook meteen afschermen. De kosten voor verwijdering van asbest zijn in principe altijd voor de eigenaar van de woning.
Tegen 2040 wil men Vlaanderen asbest VEILIG maken. Dit wil zeggen dat de overheid tegen die periode alle buitentoepassingen zoals golfplaten en leien wil verwijderd hebben uit het straatbeeld.
In de zeer nabije toekomst (vermoedelijk 2021 of 2022) zal er tevens een verplichte asbestinventaris komen bij elke verkoop van een woning. Deze zal mee worden opgenomen in de digitale woningpas. Opletten met de aangeboden prijzen die je hiervan kan vinden op internet want deze kloppen meestal niet met hetgeen er effectief doorgerekend wordt.
Bij brand altijd opletten met een asbesttoepassing. Als er brand uitbreekt in je woning en er zijn omliggende terreinen of openbaar domein verontreinigd met asbest, zal je als eigenaar hiervoor de kosten moeten betalen. Normaal is dit verzekering, maar in de meeste verzekeringspolissen is asbest uitgesloten en kan je hier dus geen aanspraak op maken.
Enkele tips voor de doe-het-zelvers:
- Kijk goed na of de toepassing die je gaat verwijderen nog in goede staat is
- Fixeer het materiaal goed om te voorkomen dat er asbestvezels vrijkomen
- Verwijder de delen van de toepassing stuk per stuk, handmatig en zonder breken
- Enkel handwerktuigen gebruiken
- Als je in huis werkt, zorg dan dat er een goede verluchting is
- Gebruik geen stofzuiger maar reinig nadien zorgvuldig met water
- Breng het asbestafval, goed verpakt, meteen na de werken naar het containerpark
Verboden handelingen:
- Reinigen van asbesthoudende leien of golfplaten
- Gebruik van een hogedrukreiniger op asbesthoudende toepassingen
- Schuren, slijpen, zagen of boren in asbesthoudend materiaal
- Plaatsen van zonnepanelen op een asbesthoudend dak
- het aanbrengen van een dak over dak toepassing op een asbesthoudend dak
Let hiermee best goed op, want inbreuken kunnen zwaar beboet worden, met mogelijks zelfs gevangenisstraffen tot gevolg.
Merktekens op verdachte bouwmaterialen:
Als er op een golfplaat of lei de letters AT staan, wil dit zeggen dat dit asbesthoudend materiaal is. In asbestcement toepassingen zie je vaak ook de ‘honinggraadstructuur’ terugkomen.
Staat er NT (New Technology) wil dit zeggen dat dit asbestvrij materiaal is. In een golfplaat zonder asbest zit er soms ook een wapening met synthetisch lint. Hieraan kan je deze dus ook herkennen.
De vroegere PICAL platen (asbesthoudend) zijn vervangen door PROMATECT platen (niet asbesthoudend). Dit zijn brandwerende/isolerende panelen.
Als je een dak hebt met asbestplaten en je vangt het regenwater hiervan op, moet je goed opletten waarvoor je dit water gaat gebruiken. Volgens onderzoek neemt regenwater asbestvezels mee.
Voor de spoeling van de toiletten geeft dit geen probleem. Voor de wasmachine echter kan dit niet gebruikt worden omdat de vezels zich kunnen vasthechten aan je kleding. Hierbij heb je het risico dat je de vezels volgende keer inademt als je de kleding draagt.
Een mogelijke oplossing is het voorzien van een absoluutfilter voor de pompinstallatie.
Conclusie over asbesthoudende bouwmaterialen
Asbesthoudende bouwmaterialen zijn gevaarlijk voor de gezondheid en het milieu. Het is daarom belangrijk om ze te identificeren een erkende gecertificeerd asbestdeskundige. Zo kan u uw woning veilig en duurzaam maken.