Asbest is een verzamelnaam voor een aantal voorkomende mineralen (silicaten). Het is een mineraal gesteente die is opgebouwd uit fijne, microscopisch kleine kristallijne vezels. Asbest is een natuurlijk product. Het is een delfstof (mineraal gesteente) ontgonnen werd o.a. in Canada maar nog steeds in onder andere Zuid-Amerika en Rusland.
Asbest heeft een aantal unieke eigenschappen. Het is al eeuwen bekend en in gebruik, maar vooral in de twintigste eeuw was het erg populair.
Die toename in gebruik zorgde ook voor een aanzienlijke toename van het aantal ernstig zieken. Daarom werd het gebruik van asbest verboden.
Asbest is sterk, slijtvast, isolerend, brandwerend en bovendien goedkoop. Het materiaal werd daarom na 1945 (na WO II) tot in de jaren tachtig veelvuldig verwerkt in allerhanden bouwmaterialen in de bouw. Het materiaal werd in ontzettend veel toepassingen verwerkt omwille van zijn vuurbestendigheid, zijn kenmerken als thermisch en akoestisch isolerend middel en als anti-condensatiebekleding. Zo werd het toegepast in gebouwen, woningen en installaties.
Het komt frequent voor in gebouwen: van het beruchte spuitasbest tot asbestcementen golfplaten. Men kan het vinden in tegels en vloerbekledingen, roofingproducten, branddeuren, rond leidingen, rondom verwarmingketels, in bekleding van muren, plafonds, stutbalken. Men treft het ook aan in allerhande machines, industriële installaties en zelfs in persoonlijke beschermingsmiddelen.
Tot duidelijk werd dat mensen die asbestvezels inademen ziek kunnen worden. Het kan jaren duren voor er gezondheidsklachten zijn. Maar het kan uiteindelijk longkanker, longvlieskanker, buikvlieskanker of stoflongen veroorzaken.
Sinds 1998 is het verboden om asbesthoudende materialen te produceren, te verhandelen of te hergebruiken. In woningen die voor 2001 werden gebouwd of verbouwd zijn er mogelijk asbesthoudende materialen aanwezig en bestaat de kans op blootstelling aan asbestvezels.
Soorten asbest
We kunnen Asbestvezels onder verdelen in twee hoofdgroepen:
- de spiraalvormige of serpentijnachtige, waaronder chrysotiel (ofwel witte asbest);
- de rechte of amfiboolachtige, waaronder crocidoliet (blauwe asbest), amosiet (bruine asbest), anthophylliet (geel), tremoliet (grijs) en actinoliet (groen)
Drie soorten asbest (Chrysotiel, amosiet en crocidoliet) werden op grote schaal verwerkt in ondermeer bouwmaterialen omwille van hun brandwerende en isolerende eigenschappen of als wapening in cement en andere bindmiddelen. In 1979 werd in België omwille van de gezondheidsrisico’s het toepassen van asbest als spuitlaag (flocage) voor het verhogen van de brandweerstand van een gebouw reeds verboden. Andere asbestmaterialen werden pas later verboden met uiteindelijk een totaal verbod op het gebruik van asbest in bouwmaterialen eind 1998. Een aantal uitzonderlijke industriële toepassingen werd nog toegelaten tot 2005.
Verschillende toepassingen met asbest
Asbest is gevonden in verschillende materialen in België. De bekendste toepassingen zijn:
- asbestcement (golfplaten, bouwmateriaal, waterleiding);
- asbesttextiel (brandweerpakken, gordijnen);
- asbestpapier/karton (vloerbedekking, plaatmateriaal);
- asbest-remvoeringen (auto, vrachtwagen, bus, trein);
- asbestisolatie (ovens, ketels, leidingen, schepen);
- asbesthoudende pakkingen (industrie, verwarming).
Hoe asbesthoudende bouwmaterialen verwijderen?
Als men asbesthoudende bouwmaterialen wil verwijderen, moet men rekening houden met de wetgeving en de veiligheidsvoorschriften. Sinds 1998 is het verboden om asbesthoudende producten te produceren, verhandelen of hergebruiken. Vanaf 2022 zal het ook verplicht zijn om een asbestinventaris te hebben als men zijn woning wil verkopen. Dit kan u best aanvragen bij een erkend gecertifieerd asbestdeskundige. Het asbestattest is verplicht voor de verkoop van gebouwen die vóór 2001 gebouwd zijn in Vlaanderen. Het asbestattest is een document dat de aanwezigheid en de toestand van asbest in een gebouw beschrijft.
Als je een asbestattest wil laten maken in Vlaanderen, kan je contact opnemen met Asbestattest-aanvragen.be. Zij zijn proces gecertificeerd om een officieel asbestattest te maken.
Als particulier is men niet verplicht om asbesthoudende toepassingen te verwijderen, tenzij ze in slechte staat zijn of bij renovatiewerken bloot komen te liggen. Toch is het beter om dit wel te doen, omdat na verloop van tijd de vezels loskomen door slijtage en veroudering.
Het verwijderen van asbesthoudende bouwmaterialen is geen eenvoudige klus. Het vereist speciale beschermingsmiddelen, gereedschappen en afvalverwerking. Bovendien moet men voorkomen dat er vezels vrijkomen of verspreid worden naar de omgeving. Daarom is het sterk aangeraden om dit over te laten aan een erkend asbestverwijderaar die erkend is door FOD WASO (Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg).
Een erkend asbestverwijderaar zal eerst een risicoanalyse uitvoeren en een werkplan opstellen. Daarna zal hij de nodige maatregelen nemen om de werf af te schermen, de platen los te maken, te verpakken en af te voeren naar een erkend stortplaats. Tot slot zal hij de werf reinigen en controleren op restvezels.
Conclusie over asbest
Asbesthoudende bouwmaterialen zijn gevaarlijk voor de gezondheid en het milieu. Het is daarom belangrijk om ze te identificeren door een erkende asbestdeskundige. Om ze daarna te laten verwijderen door een FOD WASO erkende asbestverwijderaar. Zo kan men zijn woning veilig en duurzaam maken.